Wykluczenie potomstwa jako tytuł nieważności małżeństwa

Gdy zawierany jest ślub kościelny nupturienci przyrzekają, iż z małżeństwa zostanie zrodzone potomstwo. Z nauki Kościoła jasno wynika, że jednym z celów stawianych przed związkiem małżeńskim mężczyzny i kobiety jest prokreacja. Posiadanie potomstwa jest tak obowiązkiem, jak i prawem katolika, dlatego wykluczenie tegoż prawa może zostać uznane jako podstawa do stwierdzenia nieważności małżeństwa.

WYKLUCZENIE POTOMSTWA PRZYCZYNĄ NIEWAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA

Dowodzenie musi opierać się na założeniu, że małżonek wykluczył chęć posiadania potomstwa już w momencie składania przysięgi małżeńskiej 

Kanon 1101 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego stanowi, że: jeśli (…) jedna ze stron albo obydwie pozytywnym aktem woli wykluczyłyby samo małżeństwo lub jakiś istotny element małżeństwa, albo jakiś istotny przymiot, zawierają je nieważnie. Przepis ten może być podstawą prawną stwierdzenia nieważności małżeństwa w ewentualnym procesie (zob. “Co należy wiedzieć o procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa”), lecz trzeba mieć tutaj na względzie, że tylko jego poprawne rozumienie i właściwy dobór materiału dowodowego mogą dawać nadzieję na pozytywne dla strony zakończenie sprawy (zob. “Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa?”). Przed wniesieniem skargi trzeba postawić sobie pytanie kiedy i w jakich okolicznościach małżonek mógł wykluczyć zrodzenie potomstwa.

DOWODZENIE NIEWAŻNOŚCI

Należy pamiętać, że dowodzenie stwierdzenia nieważności na podstawie wyżej przytoczonego kan. 1101 § 2 Kodeksu Prawa Kanonicznego musi opierać się na założeniu, że małżonek wykluczył chęć zrodzenia potomstwa już przy składaniu przysięgi małżeńskiej. W praktyce oznacza to, że strona nie uzyska pozytywnego dla siebie rozstrzygnięcia w wyroku, gdy przykładowo jej współmałżonek szczerze składał przysięgę małżeńską, a dopiero po zawarciu małżeństwa okoliczności skłoniły go do zmiany decyzji. Dowodzenie w tego typu przypadkach musi dotyczyć sprzeczności wynikającej z faktu, iż podczas zawierania małżeństwa osoba je zawierająca złożyła przysięgę dotyczącą pragnienia posiadania potomstwa, która pozostawała w sprzeczności z jej wewnętrzną wolą (zob. także, “Dowodzenie nieważności małżeństwa”).

KIEDY MAŁŻEŃSTWO MOŻE BYĆ JEDNAK UZNANE ZA WAŻNE

Jednocześnie należy zwrócić uwagę na możliwą do wystąpienia sytuację, w której podczas składania przysięgi małżonek składa ją szczerze,  podczas trwania związku małżeństwo współżyje zgodnie z zasadami wiary, lecz uważa, że nie nadszedł jeszcze odpowiedni moment na posiadanie dzieci, choć w niedalekiej przyszłości chciałby je mieć. Jeżeli taka byłaby szczera wola współmałżonka przemawiałoby to za ważnością małżeństwa. Inaczej sytuacja mogłaby się przedstawiać, gdyby współmałżonek wykluczył prawo drugiego małżonka do współdecydowania o zrodzeniu potomstwa i uzależnił posiadanie dzieci wyłącznie od własnej decyzji. Tutaj główną kwestią przy dowodzeniu, że małżeństwo zostało zawarte nieważnie byłby odpowiedni dobór materiału dowodowego, który przekonałby sąd do argumentacji przedstawianej przez stronę.

ŚRODKI DOWODOWE

Przy dowodzeniu mogą mieć znaczenie: zeznania świadków dotyczące zdania jakie wyrażał małżonek, przed zawarciem małżeństwa, odnośnie kwestii posiadania potomstwa, potencjalne używanie przez małżonków środków antykoncepcyjnych, ewentualne próby przerwania ciąży oraz wiele innych kwestii niewymienionych w tym miejscu przemawiających za nieważnością małżeństwa, które powinny zostać właściwie przedstawione w skardze powodowej (zob. “skarga o orzeczenie nieważności małżeństwa) oraz ukazane w zeznaniach stron (strony) i świadków.