Osoby zainteresowane kościelnym stwierdzeniem nieważności małżeństwa mają często wątpliwości czy i jaki wpływ na niego ma rozwód cywilny. Czy ma znaczenie ustalenie winy w postępowaniu przed Sądem Okręgowym? Czy zgoda małżonków przed sądem cywilnym ma znaczenie dla procesu kościelnego? W artykule postaramy się odpowiedzieć na podstawowe pytania.
Kiedy mamy już sporządzoną skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy ją złożyć do właściwego sądu kościelnego. Kompetencję sądu do rozpoznania danej sprawy określają przepisy Kodeksu Prawa Kanonicznego. Sądem właściwym dla Archidiecezji Krakowskiej jest Sąd Metropolitalny w Krakowie.
Ten wpis nie będzie dotyczył bezpośrednio stwierdzenia nieważności małżeństwa, lecz problemu zawierania związku małżeńskiego pomiędzy członkami rodziny. Pewną dezorientację mogą wprowadzać różnice występujące w regulacjach zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego i polskim Kodeksie Rodzinnym i Opiekuńczym. Postaram się w tym miejscu pokrótce wyjaśnić, na czym one polegają.
Pod tym sformułowaniem kryje się przeszkoda małżeńska, która unormowana została w kanonie 1093 Kodeksu Prawa Kanonicznego. Przepis ten brzmi następująco:
Niekiedy zdarzają się w małżeństwie sytuacje, w których jedno z małżonków wypełnia obowiązku małżeńskiego, jakim jest konieczność wspólnego dążenia do zaspokajania podstawowych potrzeb rodziny. Jeżeli jedno z małżonków nie pomaga partnerowi w codziennych obowiązkach, może to być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa.
Wpis ten stanowi czwartą część z serii artykułów opisujących przebieg procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. W poprzednim zajęliśmy się charakterystyką instrukcji sprawy, czyli postępowania dowodowego (zob. “Dowodzenie nieważności małżeństwa”), w tym miejscu postaram się natomiast wyjaśnić czytelnikowi, jak wygląda zakończenie sprawy w I instancji. W artykule tym szczególny nacisk zostanie położony na rolę jaką odgrywa na tym etapie procesu adwokat kościelny.
Artykuł ten jest trzecim z serii wpisów poświęconych temu jak wygląda proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa (zob. “Jak wygląda proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa cz. I”). W zamyśle autora ma on pomóc osobom, które chcą: uzyskać przed sądami kościelnymi wyrok pozytywy, zdobyć praktyczne informacje na temat przebiegu procesu oraz podejmować w nim działania zwiększające szanse jego powodzenia. W niniejszym wpisie postaram się wyjaśnić jak wygląda instrukcja sprawy, czyli proces dowodzenia nieważności małżeństwa przed sądem.
W serii artykułów dotyczących zagadnieniom procesowym postaram się osobom, które chciałyby przeprowadzić proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa, w jak najprostszy sposób wyjaśnić na czym on polega, co strona występująca w procesie powinna wiedzieć, jak się zachowywać i czego unikać. W poprzednim artykule zaznajomiliśmy się zagadnieniem w jaki sposób prawidłowo wnieść skargę do sądu (zob. “Na czym polega proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa cz. I”), w części drugiej natomiast postaram się omówić kolejne etapy procesu, czyli wezwanie sądowe i zawiadomienie o aktach sądowych oraz ustalenie formuły wątpliwości.
W tym miejscu postaram się w jak najprostszy sposób wyjaśnić na czym polega stwierdzenie nieważności małżeństwa, czyli to o co ubiegamy się zazwyczaj w kanonicznym procesie małżeńskim. W końcowej części tekstu została zamieszczona lista tytułów nieważności, na których strona może oprzeć skargę powodową, kierowaną do sądu kościelnego. Obok wspomnianych tytułów nieważności załączone zostały odnośniki do artykułów dotyczących podstaw prawnych stwierdzenia nieważności małżeństwa, których lektura, mamy nadzieję, pozwoli czytelnikowi znaleźć potrzebne informacje dotyczące tego, czy ich własny związek lub małżeństwo kogoś z rodziny lub przyjaciół zostało zawarte nieważnie.
W serii artykułów dotyczących tego zagadnienia postaram się osobom, które chciałyby do sądu kościelnego wnieść skargę o stwierdzenie nieważności małżeństwa, w jak najprostszy sposób wyjaśnić na czym polega kanoniczny proces małżeński, co strona występująca w procesie powinna wiedzieć, jak się zachowywać i czego unikać. W części pierwszej zajmiemy się zagadnieniem w jaki sposób prawidłowo wnieść skargę do sądu.
W przysiędze małżeńskiej składanej podczas ceremonii zaślubin małżonkowie odpowiadają na pytanie: “Czy chcecie z miłością przyjąć i po katolicku wychować potomstwo, którym was Bóg obdarzy”? Postaram się w tym miejscu pokrótce wyjaśnić, czy jest w ogóle możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa, gdy po jego zawarciu okaże się, że małżonek był bezpłodny oraz jak wygląda sytuacja prawna takiego małżeństwa na gruncie prawa kanonicznego.
Bardzo często zdarza się, że katolicy poszukują w internecie informacji na temat tzw. „rozwodów kościelnych“. Pojęciem tym operuje bardzo wiele odwiedzanych stron internetowych, co nie oznacza, że w istocie w kanonicznym procesie małżeńskim taka terminologia funkcjonuje. Postaram się wyjaśnić na czym tak naprawdę polega stwierdzenie nieważności małżeństwa, przy okazji wskażę kilka praktycznych informacji dotyczących samego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa.
W jednym z poprzednich wpisów rozważaliśmy sytuację, w której wystąpiła wada zgody małżeńskiej w postaci błędu co do przymiotu wywołanego podstępem (zob. “Gdy małżonek oszukał Cię kim naprawdę jest”). Mamy wtedy do czynienia z przypadkiem, w którym ktoś by zawrzeć z daną osobą związek małżeński wprowadza ją w błąd co do określonego przymiotu. W poruszanym natomiast dzisiaj problemie błąd ma miejsce bez wystąpienia podstępnego działania osoby trzeciej
Jest to bardzo ciekawe zagadnienie z prawnokanonicznego punktu widzenia. Można sobie wyobrazić sytuację, w której w okresie narzeczeństwa partner zataił przed drugą połową jakiś istotny przymiot własnej osoby, by doprowadzić do zawarcia związku małżeńskiego. Otwiera się tu pole do podjęcia próby uzyskania stwierdzenia nieważności tego małżeństwa, należy jednak pamiętać, że należy odpowiednio przeprowadzić proces dowodzenia, by udowodnić spełnienie określonych prawem przesłanek (zob. “Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa?”).
W poprzednim wpisie będącym częścią pierwszą artykułów poświęconych temu zagadnieniu (zob. “Czy zdrada może prowadzić do nieważności małżeństwa? cz. I) odpowiedzieliśmy sobie, że zdrada może być jednym z czynników mającym wpływ na postępowanie dowodowe w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa, jednakże w prawie kanonicznym nie jest samoistną przesłanką wystarczającą, by stwierdzić nieważność tegoż małżeństwa. Wcześniejszy artykuł dotyczył problematyki wykluczenia nierozerwalności małżeństwa i możliwości stwierdzenia na tej podstawie stwierdzenia nieważności małżeństwa, ten wpis będzie natomiast poświęcony zagadnieniu występowania nadmiernego popędu seksualnego u małżonka (seksoholizm, hiperlibidemia) i ewentualnej możliwości uzyskania stwierdzenia nieważności małżeństwa na tej podstawie.
Często katolicy spotykają osobę odmiennego wyznania i starają się z nią spędzić resztę życia. Jednakże czasem rzeczywistość ich przerasta i związek się rozpada, dochodzi rozwód cywilny, a kościelny proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa nie zostaje wszczęty, gdyż małżonek – katolik ma problem w przytoczeniu właściwej podstawy nieważności (zob. “Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa?”).
Takie pytanie zadaje sobie wiele osób zdradzonych przez współmałżonka. Na wstępie należy podkreślić, że niewłaściwy sposób dowodzenia nieważności małżeństwa poprzez położenie głównego nacisku na fakt niewierności małżeńskiej w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa najczęściej kończy się niepotrzebną stratą pieniędzy na opłacenie kosztów sądowych.
Coraz częściej w orzecznictwie sądów kościelnych pojawia się problem homoseksualizmu. Zawieranie w naszym kraju małżeństw kościelnych przez homoseksualistów wynika często z ulegania presji wywieranej przez społeczeństwo oraz najbliższą rodzinę, innym powodem może być chęć „ukrycia“ się przed ciążącym na takiej osobie piętnem społecznym.
Gdy zawierany jest ślub kościelny nupturienci przyrzekają, iż z małżeństwa zostanie zrodzone potomstwo. Z nauki Kościoła jasno wynika, że jednym z celów stawianych przed związkiem małżeńskim mężczyzny i kobiety jest prokreacja. Posiadanie potomstwa jest tak obowiązkiem, jak i prawem katolika, dlatego wykluczenie tegoż prawa może zostać uznane jako podstawa do stwierdzenia nieważności małżeństwa.
Co zrobić, gdy małżeństwo rozpada się z powodu uzależnienia jednego z małżonków od alkoholu? Czy istnieje możliwość stwierdzenia nieważności małżeństwa w postępowaniu przed sądem kościelnym?
Adwokat kościelny i radca prawny z Krakowa, doktorant prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jest absolwentem prawa kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Ukończył również prawo oraz informatykę na UMCS w Lublinie. Autor prac z zakresu prawa kanonicznego, m.in. Przestępstwo w porządku prawa kanonicznego i polskiego.
Adwokat kościelny i radca prawny z Krakowa, doktorant prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jest absolwentem prawa kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, ukończył także studia prawnicze na UMCS w Lublinie. Autor prac z zakresu prawa kanonicznego, m.in. Rola duchownego przy zawieraniu małżeństwa cywilnego w formie wyznaniowej.
