Niekiedy zdarzają się w małżeństwie sytuacje, w których jedno z małżonków wypełnia obowiązku małżeńskiego, jakim jest konieczność wspólnego dążenia do zaspokajania podstawowych potrzeb rodziny. Jeżeli jedno z małżonków nie pomaga partnerowi w codziennych obowiązkach, może to być przyczyną stwierdzenia nieważności małżeństwa.
PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA NIEDOJRZAŁOŚCI OSOBOWOŚCIOWEJ
Niechęć małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny przejawia się często w braku woli podejmowania pracy.
Jedną z podstawowych przyczyn występowania w małżeństwie niedojrzałości osobowościowej partnerów jest problem nieplanowanego potomstwa. Zdarza się, że para niepozostająca w związku małżeńskim decyduje się na ślub kościelny, gdy dowiaduje się, że nastąpiła tzw. “wpadka”. Są to w wielu przypadkach osoby zupełnie nieprzygotowane do życia w związku małżeńskim. Wynika to często z presji wywieranej przez rodzinę lub przez lokalną wspólnotę (“a co ludzie powiedzą”), z bezradności powodowanej zderzeniem się zazwyczaj bardzo młodej osoby z “dorosłym życiem”. Wśród kobiet zawieranie małżeństwa może być motywowane dodatkowo strachem przed tym, co się stanie, gdy będą zmuszone samotnie wychowywać dziecko. Innym przykładem jest romantyczna miłość, pod wpływem której ludzie, nie zdążywszy się dobrze poznać, w krótkim czasie decydują się na ślub. Takich okoliczności można by oczywiście wymieniać więcej. Zazwyczaj przyczyną braku wystarczającej wiedzy na temat partnera są nazbyt powierzchowne kontakty w okresie poprzedzającym małżeństwo.
PRZYKŁADY NIEDOJRZAŁOŚCI OSOBOWOŚCIOWEJ
Niechęć małżonka do zaspokajania potrzeb rodziny przejawia się często w braku woli podejmowania pracy. Zdarza się, że jedno z małżonków musi utrzymywać rodzinę, podczas, gdy drugie zostaje w domu lub czas, który mógłoby poświęcić pracy, spędza na spotkaniach towarzyskich. Spotkałem się ze sprawą, w której jedną z przesłanek stwierdzenia nieważności małżeństwa było spędzanie przez małżonka zbyt dużej ilości czasu przed komputerem (zob. “Czym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa”).
PODSTAWY PRAWNE NIEWAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA
Jednym z możliwych tytułów nieważności, który można zastosować przy sporządzaniu skargi powodowej w tego typu przypadkach, jest kan. 1095 n. 3 Kodeksu Prawa Kanonicznego, który normuje tzw. niezdolność natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (zob. “skarga o orzeczenie nieważności małżeństwa”). Należy jednak pamiętać, że przedstawione w artykule przykłady nie odzwierciedlają wszystkich aspektów sprawy. Zazwyczaj stany faktyczne przytaczane przez strony są bardziej skomplikowane, zaś na stwierdzenie nieważności małżeństwa składają się różnorakie okoliczności prawne i faktyczne.
KIEDY NIE NALEŻY SKŁADAĆ SKARGI DO SĄDU
Należy podkreślić, że nie każdy małżonek ma obowiązek pracować. W rodzinie może dojść do faktycznego rozdziału obowiązków. Na przykład matka nie pracuje, by wychować kilkoro dzieci lub jedno ze współmałżonków (bez względu na płeć) przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny poprzez codzienne, rzetelne dbanie o dom, odprowadzanie dzieci do szkoły, gotowanie, sprzątanie itd. Trzeba pamiętać, że przy dowodzeniu nieważności małżeństwa konieczne jest wykazanie, że niedojrzałość osobowościowa cechowała małżonka już w momencie składania przysięgi małżeńskiej (zob. “Dowodzenie nieważności małżeństwa”). Ponadto konieczne jest udowodnienie, że miała ona tak poważny wpływ na zachowanie współmałżonka, że uniemożliwiła mu podjęcie istotnego obowiązku małżeńskiego, jakim jest przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny.
DOWODZENIE NIEWAŻNOŚCI MAŁŻEŃSTWA
Sprawy tego typu są zazwyczaj dosyć skomplikowane w dowodzeniu. Dobrze jest wskazać świadków, którzy zaobserwowali niechęć małżonka do pracy (szczególnie tych, którzy znają obydwoje małżonków jeszcze z okresu przed zawarciem małżeństwa). Istotne są: charakterystyka osobowości małżonka, przedstawienie okresu jego dorastania oraz środowiska, w którym się wychowywał. W tego typu sprawach często można wskazać także inne tytuły nieważności. W sprawach o stwierdzenie nieważności małżeństwa w wielu przypadkach zdarza się, że okoliczności rozpadu małżeństwa mogą podlegać nie jednemu, ale kliku tytułom nieważności. Zawsze istnieje więc prawdopodobieństwo, że jeżeli niemożliwe jest w procesie udowodnienie jednego z tytułów nieważności wskazanych w skardze, można udowodnić inny (zob. “Jak wygląda proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa”).
